С.Молор-Эрдэнэ: Жастар ақылсыз Элон Маск, NBA-дің білімсіз спортшыларын босқа пір тұтады.

С.Молор-Эрдэнэ: Жастар ақылсыз Элон Маск, NBA-дің білімсіз спортшыларын босқа пір тұтады.

Суретке түсірген Б.Эрдэнэбаяр.

Философ, Др.Др С.Молор-Эрдэнэмен заманауи мәселелер жайлы қысқаша әңгімелестік. Ол карантин кезінде үш көк кітабын жазып бастырған болса енді үш сары кітабын баспаға беріп қойған екен.Одан бұрын үш ақ, қызыл кітаптар бастырғаны бестселлер кітаптар тізіміне жазылған еді.Және де “Адам болу немесе адамның болмысы” тақырыпта дәріс ұйымдастырып тамамдаушыларға сертификат табыс еткеннен кейін көп кешікпей біз әңгімелестік.

-КІМНІҢ КІМ ЕКЕНІН КОРОНАВИРУС АЙҒАҚТАДЫ-

-Індет деп аталған екі жыл өтіп барады.Осы уақытта болған оқиғаладрды сіз философ адам тұрғысында не деп ойлап қандай көзқараста болдыңыз?

-Біріншіде мен философ адам көзқарасымен ,екіншіде ғылми жағынан қарадым.Ең алдымен айтарым бұл індет емес.Шекара аралық жұқпалы ауру болды деуге болады.Бірақ індет деп атауға болмайды. Және де “Індет” деп теріс атаған.Халықаралық атауы пандемия.Эпидемия деген тек қана бір ел ішінде  тараған жұқпалы ауру,шекара асып кетсе пандемия деп аталады.Цар деген моңғол сөзіне еш қатысы жоқ.Қазан аяқ сияқты ұғым тудырып отыр.Тіпті  тәжі деген сөзге де қатысы жоқ.  Коронавирустің  дижитал бейнесін шығарып келіп көргенде тәжіге ұқсас бейнелер көрінеді.Бірақ ол өзінің нақты бейнесі де емес.

Осы сияқтыларға қарағанда біздің халық адамзаттың медициналық және де ғылым білім ұғымдарынан қаншалықты артта қалып қойғаны байқалады.Министрі “Моңғол еліне  коронавирус кіргізіп келмес үшін жұмыстаймын,жауаптанамын ” деп ант етіп саяси ұпай жинауды мақсат етуде.Вирус тарағысы келсе ол адамға еш қатыссыз тарайды ғой. /Күлді/. “Ауа райы суық болғандықтан біздің елге кіріп келе алмайды” деп те айтысып жүр.Бұл тұмаудың бір түрі болғандықтан қыс уақытында тіпті тез тарайды ғой   /Күлді/.

Негізінде шұңқырдан шықпаған халық көңілкүйлері өте қозғалмалы болады.Білімді саналы адамдары қайда кетіп қалған деп таң қалдым.Сыртқы ішкі  вирусология, микробиологиямен оқып  докторлық атағын қорғаған көптеген адамдар бар емес пе еді.Сол адамдардың сөздерін ести алмадық. Ламаларды қойшы,шіркеулер деген бизнес ұйымдары ғой. Бизнесін ойлап құмалақ дәрілерін тарата бастады. Тіпті өте күлкілі жағдай болды.Енді бір жағынан өте көңілсіз жағдай.Өте өкінішті.Бірі бірін жек көріп немесе бірі бірінен қорқып.Кейбір байлар тіпті үйінен бір жыл шықпаған екен.Бейнебір атом бомбасын тастағандай  /Күлді/.

Жалпы неткен аңқау,кімелетке толмаған халық еді деп ойладым.100 жыл бұрын орыстар мерез ауруынан айықтырамыз деп қатты шаршаған дейді екен.Анандай көңілкүй анағұрша ыза ашу.Үкіметтік министр бастықтардың әңгімелері.Жалпы кімі кім екендігі көрінді.Менің досым деген кім.Менің туысым кім.Менің шешем кім.Менің бастығым кім.Ақыр соңында ойлап көріп көп адамдар ұяттан жандарын қоярға жер таппаған шығар.

-Өзіңізге ковид тұмауы тиді ме?

-Тиген тимегенін білмедім.Тисе әрине тұмау сияқты ыстық шығар.Ыстық шыққан кезде дәрі ішіп үйде жақсылап демаламын.Тұмау жалпы сөйтеді ғой.“Тұмау тигелі тұр” деп біліп қоямын.Содан екі үш күн тұрмай жатамын.Сосын жақсарып кетемін.Сол сияқты бірнеше рет ыстық шықты,үйде екі үш күн тынығып жатып жазылдым.Сол кездерде үш көк мұқабалы кітабымды жаздым. “Моңғолдың кешесі бүгіні ертеңі“деген.Шығуға да болмай ештеңеге шарасыз болып қалғанда кітабымды жазып қана отырып қалдым.Менде ешқандай мәселе болмады.Тисе тиген шығар.Вакцинамды ектірдім.Онсызда мен қоғамның бір мүшесімін, өзгелерді де ойлауға тиістімін.Кәмелетке толға адам сияқты болуға тиістімін.Заң ереже не бар соның барлығын орындадым.Барлығымыздың да мәселеміз ғой.

-Сіз өте қарапайым қабылдаған екенсіз.Кейбір адамдар көпшілікке,тіпті президенттің өзі де “Табиғат ананың  ескертуі ”деген сияқты түсінік берп жатыр еді ?

-Жаңбыр жауғанда “Аспан жылап жатыр” деп түсіндіретін адамдар ғой.

-Карантин тоқталуы тек қана біздің елге ғана емес бүкіл елдің экономикасы  мен азаматтарының психологиясына қатты әсер еткен жоқ па?

-Жалпы қоғам ішінде әртүрлі адамдар бар.Хистери деген ұғым бар.Ол қандай ұғым дегенде өзі де білмей көңілкіүйіне қатты өзгеріс кіреді,хистери болған адамдар қоғамда өте көп.Әсіресе әйел адамдар,аналар.Бұл анықталған психологиялық мәселе.

Ендеше халық ішінде интеллигент қабаты деген болуға тиіс.Шетел тілін білетін,ішкі сыртқы ақпараттарды қатар қойып оқып негізгі қорытынды шығарып шыдайтынғонысын адамдарға түсіндіріп беретін интеллигенттер болуға тиіс.Өкініштісі бізде пайда болып шыдамады.Социализм кезінде біраз пайда бола бастап қойып қалған.Көптеген жүз жылдар бойы киіз үйде,кітаптан,адамзаттың білімінен алыс қалған генетикалық ерекшелігіміз әсер етті дерліктей.Масстан ажыратылмайтын профессорлар,зерттеушілер бар болғандықтан көпшілік қараңғы сенімнен шығып шыдамай жүр.

Үш ақ миллион адамы бар халық үшін өкінішті ақ.Егер де мың интеллигент бар болған болса олар ана жер мына жерге жазып,сөйлеп әсер ете алатын еді.Бір адамның болса да көзін ашып құлағын тұндырар еді.Өкініштісі әлгі жүз ардақты деп аталатын адамдардың сөздерін тыңдап жүр,ламалар мен балуандардың сөзін тыңдап жүр.Олар білімсіз адамдар.

-МЕНІҢ ҮЛГІ АЛАТЫН АДАМДАРЫМНЫҢ БАРЛЫҒЫ 1000 ЖЫЛ БҰРЫН ӨЛІП ҚАЛҒАН-

- Сіз өзіңіз де осы уақытқа дейін үнсіз болдыңыз.Біраз уақыт бойы сіздің айтқан барлық сөздеріңіз дау болып жек көрінішті болып жүрдіңіз.Карантинде бос отырып қалдыңыз ба немесе журналистер кәперіне алмай қалды ма деп таң қалдық?

-Қоғам сол қалпымен журналистермен қосылып хистери болып қалған.Бірден масс хистериге кіріп желіккен халық пайда болып қойғаннан кейін сөзі мен әрекетін дұрыстау керек.1990 шы жылы да желіккен халық қатты желіккен.Ушықтырып жібергенде айқайлап шығып келеді.Олармен сөйлесіп қатынасу өте қиын.Өйткені олардың  ақыл ой деңгейі төмендеп ашу ыза,жек көру реніш сияқты көңілкүйдің төменгі деңгейіне жетіп кетеді.Оларда адамды жақсы көру құрметтеу сияқты адамгершіліктің ешбір әрекеті жасалмайды.Тәрбие жағынан да бірдей.

Мен елбасы көмекшісі емеспін,үкіметтен айлық жалақы алып отырған адам емеспін,еркін,көпішіліктің интеллигент адамымын.Ендеше қашан қалай үндеуді ойлануым керек.Бірден жылап бастап қойған адамға  “Жылау жаман” деуге болмайды.Біткенше жылап ішіңді кеңіт дегеннен басқа.

Жалпы үлкен үлкен философтардың өмірбаянына үңілсек білімсіз адамдардың ортасында үнсіз жүрмеске болмайды.Бірақ кітаптарымды жазып бастырамын.Сол кітаптарымды адамдар оқиды.

-Осы кезеңде адамдар орталық алаңға жиналып Парламентті құлатты.Жазда “No Naadam” деген үндеу жүріліп жастар белсенді кірісті.Кейбір адамдар оны Өңді революция шығып келу мүмкіндігі деп түсіндіріп жатты.Жастырдың бұл әрекетін сіз қалай көрдіңіз?

-Жастар үнемі солай болу керек.Жастар олар анархистер.Бұл кездің жағдайыына олар сәйкеспейді.Керісінше тез жақсартайық,тура өзгертейік деген әрекеттер мен қозғалыстар шығарады.Бұлары дұрыс.Жас адамдар үнемі өзгерісшіл болуға тиіс.Орта жасқа келіп қойған есепшотында біраз ақшалы болып алған адамдар өзгерісті қаламайды.

“Осылай жүре берейікші,болмай жатқан не бар,бәрі болып жатыр ғой” деген сияқты әлгі дене босататын сөздерін айтып отыра береді. “Жастар аңқау”дей ме ау осындай сөздер айтады.

Жалпы жас адам социалист болып келеді. Кәрілер феодалист, шалқайып ішіп жеп жатады.Жастар болғанда дүние мүлікке аса мән бермейді.Бір жақсы телефоны мен ноутбуукы бар болса жеткілікті.Сондықтан өңді революцияға мүмкіндік шықты деуге де болады.Жастар сыртқа шығып қоғамдық өмірге араласуға тиіс.Мен ол кездерде қол шапалақтап отырдым.

Қоғамда жас кезең бар,белгілі бір мөлшерде өздерін көрсетуі өте маңызды.Бертін алаңда таға бір оқиға бола жаздады ғой.Әлгі экс-әнші.Мен жанынан неше қайтара өттім.Сол кезде ‘’Хэро’’’энтертайнменттен сұхбат беріңізші деген өтініш келген.’’Моңғолдар бейбіт шеруге жиналу құқығын неге иемденіп шыдамай жүр’’деген тақырыпта сұхбаттасайық деді.Мен “Қоғамды ешуақытта шеруге шақырмаймын,саясаткерлер өздері істесін” деп сұхбатынан  бас тарттым.

- Осы кезеңнен кейін қоғамда назар аударарлық қылмыстар мен өзі өзіне қол жұмсаулар көбейді.Жалпы жастардың психологиялық мәселесі назар аударарлық тақырып болды.Депрессияға көптеп ұшырайтын болыпты.Психологиясын жалпы қалай қалыпты ұстау керек?

-Әрине.Негізінде жастар оптимист,утопист,социалист болса жақсы.Өкініштісі қажетсіз адамдарды үлгі тұтып соларға еріп жүр.Үлгі алатын адамы ұлы адамдар болуға тиіс.Менің үлгі алатын адамдарым көбінесе 1000 жыл бұрыңғы 500 жыл бұрын дүниеден өтіп кеткен философтар.Тірі бір адам жоқ.Біздің жастардың үлгі алатын адамдары әлгі ақымақ Элон Маск,Марк Цукербург,Жеф Безос сияқтылар.Тіпті ең сорақысы Билл Гейтс.Олардың нағыз бет пердесін жастар білмей жүрген сияқты.

 “Мектебін тастай салып миллионер болып алған дейді” деген сияқты өтірік ақпараттарға сеніп алған.Немесе  “NBA”-дің бірнеше білімсіз баскетболшыларына құмартады.Кейбірі тіпті қол телефонынынң бетіне олардың суреттерін қойып алады.Сондай ұсақ адамдарды үлгі тұтуға болмайды ғой.ондай адамдар тез құлап қалады.

Сондай ғибатат етушілік оңай жойыла салады.Ақыл ойдың,білімнің өзіңе сынақ болатын сондай адамдарды үлгі тұтып үйрену жөн.“Champions League”-дің ақымақ футболшыларын пір тұтудың қандай қажеті бар.Олар Англияның тәртіпсіз,арақшы жастарының көріп демалыс күндерінде бос уақыттарын өткізетін сондай ғана спорт.Сендер Англияға барып стадионына кіріп көрсеңдер әншейін арақшы жастар айқайлап отырады.Алаңда жүгіріп жүргендер солардың ақшаларымен миллионер болып алған.Несі жақсы сонда.Осы сияқты Англия,Американың капиталист әлемінің жалған сипатына алданып өздерінің жас өмірі мен мүмкіндіктерін арнап жатқаны өкінішті.

Адам өмірі қысқа ғой.Негізінде біраз ақымақтанып жүргенде Адам өмірі қысқа ғой.Негізінде біраз ақымақтанып жүргенде 30 ға жетіп қоясың. Осылайша “Менде жұмыс бар ма,мамандық бар ма,арықарай қайтсем болады ” деп жүргенде  45ке жетіп қоясың. Осылайша биологиялық жағынан барлығы құлдырай бастайды.Бұлшық сіңір қосылып өскенді қояды.Ендеше ақыл білім жағынан қуаттап жүрсе  60 жасыңда ми расымен керемет бола алады. Оқыған,білгендері жинала келе жас 50 ге жеткенде білімнің жарылысы болады. Мына философтар барлығы сондай адамдар болған. /Кабинеттің қабырғасында ілінген философтарды меңзеп көрсетті./. Мен онсызда мыжырайып қаламын,бірақ ми даму керек.Сол жасқа жеткенде миын дамытып шыдаған,онысын өзгелермен бөлісуге дайын болып қойған болуға тиіс.Мен қазіргі уақытта кітабымды белсенді жазып жатуым соның бір белгісі.Ең соңында әлемнің үлкен философымен кітабымды бастадым.Югославия философы Славое Жижек те бар.

-Коммунист философ па?

-Өзін тура солай жариялайды.Жалпы социализм, коммунизм дегеніміз “барлығы үйі бар,тамағы бар,мамандығы мен жұмысы бар сияқты өмір сүрейікші ” деген, теі құқықты талап еткен теория ғой.Оны орындац өте қиын.Себебі бір жағынан байлар қарсы болады,келесі жағынан ламалар ашуланады.“Андағылар оқу,білім айтып шіркеулеррге келмей қойып жүрмесін ”деп. 1930 шы жылы сөйтті ғой,балалар шіркеуде шәкірт болғанды қойып алфабит үйренген кезде мылтықтарын алып шығып келген. Төрелер мен байлар онсызда социализмге қарсы. Қоғамды дамытайық,алға қарай жетелейік,білімді етейік деген әңгіме шықса соққыға жығады.Содан үнемі  неолиберализмнің жалған ертегілерін айтады.

Мен жастарды “Өздерің өздеріңе университет орнатсаңдаршы” деп жазып жүрмін. Моңғолдың Ұлттық Университетінің қажеті жоқ.. Ағылшын тілін тез үйреніңдер.Немесе герман, франц  тілін тез үйреніңдер.Жапон тілі болса да тез үйреніңдер.Содан кейін сол тіліңмен әлемнің білімімен кезігу қажет.Мына Моңғолдың Ұлттық университетінде ағылшын тілінде бір де бір сөйлем айта алмайтын халық оқытушыларына барып қайтпексіңдер.

-КОЙН ШЫНАЙЫ ӨМІРГЕ ҚАТЫСЫ ЖОҚ, ИНТЕРНЕТ, ҚОЛ ТЕЛЕФОН ЖОҚ БОЛСА ОЛ ДА ЖОҚ-

-Және де оңай жолмен ақша табуды тілейтін болып алды. Койн толқыны шығып келді. Осы криптовалюттың келешегіне сіз қалай қарайсыз?

-Койн алғаш қауіпті шығып келді.Дайын ақшамен бәсекелесіп шығып келгені теріс болды.Әлдеқашан орнын тауып алған банк,қаржы жүйесіне қарсы шығып келгенде әрине соққыға ұшырайтыны анық.Осылайша дамыс жолын көп іздеді.соңғы кезде тіпті өнер жолына да кіріп келген сияқты. NFT деген сияқтыларға қарағанда. Керісінше сол жерде орнын дұрыс тапқан сияқты.

Ендеше осыған төгіліп жатқан ақша қайдан пайда болып жатыр,айланымға түскеннен кейін неге жұмсалып жатыр дегенге бақылау жоқ.Сондықтан өте қауіпті,қандай да ақшаны бақылау жоқтығын сылтау етіп кіргізіп келіп жатуы мүмкін.

Енді бір жағынан қоғамда өз жөнімен жұмыс жасап еңбектеніп,айлық жалақысымен өмір сүріп болып жатқан адамдарға онша қызықты емес.Белгілі бір мөлшерден жоғары ақшалы,ойнағыш болып алған адамдар көбірек кіріп жатыр.Үлкен үлкен ойнаушылар арғы жағында тығылып отыр дегенді түсіну керек.Иесіз өте көп жүз миллиондаған америка долларлары айналымға түсетін жер көрінді.

Нағыз дижитал деп түсінуге болады.Нақты өмірге еш қатысы жоқ,ұстауға болмайтын.Интернэтке қосылған адамға ғана қатысты.Жақсы телефонды,жақсы интернэтті болуға тиісті деген сөз.Ал олар жоқ болса қырда ат мініп жүргеннен басқа амал жоқ.Осының ішінде орнын тауып,қосқан ақшасын қайтадан кәдеге жарата алса болып жатыр.Пәтер үйлі,автокөлікті болды деген адамдар да бар екен.Солай істеп шыдаса болып жатыр.Бірақ кенеттен мол ақшалы болған адамдардың бір қауіпті жері заттың бағасын өсіріп жібереді.Ендеше өте жақсы бақылау қажет.

-Мүлікті болған жастар инстаграммада шетелге саяхаттап қымбат автокөлік алып мінгенін көрсетіп жатады,солай үлгі болатын болыпты.Сонысына қызыққан жастар тез ақшалы болуды тілейтін болып алғанға ұқсайды?

-Жас адамдарға қаржылық еркіндігі белгілі мөлшерде қажет.Білімді болу,әке шешеден жекеше өзіндігімен өмір сүру,жалғыз өзі кітап оқып отыру сияқтыларға ақша қажетінде қажет.Бірақ ол ақшамен тағдараын шешемін десе аянышты.Ақша деген тек қажеттілік дегенді ұмытуға болмайды.Мақсатқа жету үшін қажетті аспап қана ғой.Ендеше ақша өзі мақсат болып қалса күлкілі.Содан кейін құнығушылық пайда болып,ақыры ауру болады.Койнға кіріп жатқан адамдардың ішінде құнығушылықтың аурыуна шалдығып қалған адамдар көп.

Сол инстаграмда мақтанып жүрген адамдар ақшалы болған болса шетелге барып мақтанудың қандай қажеті бар.Тек сыртқа қаңғу үшін ғана ақшалы болудың қандай қажеті бар. гайхуулдаг залуус хэдэн төгрөгтэй болсон бол гадаадаар аялах ямар шаардлага байна. “Қаланың ана қонақ үйлерінен бір бөлме алып кітап оқитын еркіндікті болдым” десе сөз басқа болар еді.Анық бір нәрсеге жету,пайда болдыру үшін ғана ақша керектігі болмаса шашу немесе жұмсауға арналған зат емес.

-ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ПАРТИЯ СОЦИАЛИСТІК ПАРТИЯ БОЛУҒА ТИІС -

-Соңғы кезде Моңғол Халық Партиясы солтүстіктің көзқарасы мен принципін артығырақ ұстанып жүр ме деп көріп жүрмін.Саясаткерлердің ойына жарығырақ өзгеріс енген сипат байқалды ма?

-Шетелден кеңес көп кіріп келіп отыр.“Шектен шығып кеттіңдер.Бүйте берсеңдер сендерді қаржыландырмаймыз” деген нұсқаулық беріп отыр.Моңғол дегеніміз әлемде жалғыз өзі ғана тұрған,бөспе бірнеше адамдардың жинағы емес қой.Жаңағы коронавирус кезінде қытайлар қаншалықты ретті болды. Орыстар әп сәтте вакцинасын шығарып азаматтарына  “Істетсеңдер істетіңдер” деп жатты.Бұл екі ел расымен таңғажайып болды.Болмағанда көрші елдерден үйрену қажет болып отыр.

Енді жалпы Америкаға ергеннен пайда жоқ екен дегенді жолдастар түсінген шығар.Бізге еш қатысы жоқ,капиталистік үлкен әлем ғой.олардан бізге олардан тиетін еш пайда  жоқ. 100 дей ұлт жиналған үлкен бір әлем. Ал біз үш миллион ғанамыз.Бізді тіпті кәперіне де алмайды.Кәперіне алмайды дегенді біз түсінуіміз керек. Тыныш отыры бензинімізді үздірі алмай,алдыңғы шекарамызды біржолата жапырып алмай өмір сүруді ойлағанымыз артық.Онсызда 1990 шы жылы барлық өндірісті жекелендіріп жойдыры тастадық қой.Осындай кішкентай халық кішкентай мемлекет екенімізді ұмытуға болмайды.

Моңғолдың Ұлттық Партиясы солтүстіктің ұстанымы жайлы айтып жүрген болса ол жақсылық.Бірақ үнемі ескілікті,консерватив істер жайлы айтады.Дәстүр мен әдет ғұрып жайлы айтса социализмге сәйкеспейді.Негізінде Демократиялық партия социалист болуға тиіс.Жаңаландыру үшін болғандықтан.Мынадай ескішіл мынадай қараңғы сенім айтатын болғандықтан Моңғолдың Ұлттық Партиясы социалист болуы қиын.Демократиялық Партия негізінде дамыс,жаңарту үшін жүретн болғандықтан социалист болса дұрыс.

Ертеде  З.Энхболддан сұраған едім , “Демократиялық партия солтүстік пе оңтүстік пе” деп. “Оңтүстік” деген еді.Ендеше бізде дамыс үшінгі солтүстік партиясы пайда болған жоқ екен.Адамзат Үшінгі Партяины тәуір ме деп ойласам тағы олай емес екен.Арғы жағында пенсияға шыққан алжыған шалдар бар екен.

-Жалпы қоғамның қапаланатын тақырыбы қайсыбір партияның басымшылдығы болып отырған сияқты көрніеді. “Партияның басымшылдығынан шығайық”деп халықтың біраз сау бөлшегі айтып жүр?

-Шын мәнінде біз осыншама жылдар бойы жалғыз партиямен жүрміз.Үнемі Моңғолдың Ұлттық партиясы ғана жүр.Қысқа уақытта ғана Демократиялық Партияның жолдастарына билік берілгені болмаса.Ендеше бүгін кенеттен пайда бола қалған мәселе емес.

Біздердікі саяси жаңа партия құрса да революцияшыл жаңа кезеңін туғызып дайындамайды.Демократиялық партия да алғашынан ақ жаңарту жасайтын партия болып шыдамаған.Тек қана бар жағдайға ғана қарсы болған.Керісінше қандайбір іс жасайық,жаңартайық деп шығып келген жоқ.Демократиялық қозғалыстың ең алғашқы суреттерін көріңдер,ортасында тіпті ламалар да бар.Революциялық партиядан да төменгі деңгейде бастады десек теріс айтпаған боламыз.Қоңырау үндері қоңырау үні бола алмаған.Адамдарды  оятқан жоқ керісінше ұйықтатты.

Бір партияның басымшылдығы бізде болу мүмкіндігі де жоқ,шыдамайды да.Онсыз да үш ақ миллион адамға екі партия болса жетеді.Партия деген саясат пен теорияны жарыстыру. Біздің партияларда теория болмайды.Біз оңтүстік пен солтүстіктің теориясын да ажырата білмейміз ғой. Ендеше партия жайлы айту да мүмкіндік те жоқ. Айланып келгенде саясаткер адамның ардақты жорағы мақсаты әділеттілік болмақ.Қандай да саясаткер ең алдымен әділет жайлы айтуға тиіс.Бірақ біздің саясаткерлер әділеттілікке қарсы әрекеттер істейді.Осылардың барлығын қорытындылап шығарып келетін социологиялық орталық та жоқ.

Жалпы “100 ардақты”деген адамдардың әңгімесін тыңдағанда ақ біздің халықтың ақыл ой деңгейі қандай деңгейде екенін көруге болады. Жақында қаншама сыйлық таратқанын көріп біраз жалықтым. Себебі,жастар тұрғысында “мынадай керемет болса осылай сыйланады екен” деген үлкен үлгі боларлықтай бір де бір адам сыйланбады.Әрине,жайбір адамдар ғана сыйланып жатты.

-Айтпақшы,сіз неге шашыңызды қырыққызып тастағансыз?

-Жоқ сол,адамдар сұрай береді.Менің шашыма өкінген адамдар бар.Мен шашымды тіпті кішкентай етіп тастадым.Онсызда үйденшықпайтын болғанмын,үйде кітап жазып отырғанда шашым бөгет болып болмады.көз алдыма түсіп  /күлді/. Адам сыртқы көрінісінде таза эстетикалы болуға тиіс.Себепсіз әдемі болуға тырысып,адамдарға арнап киінудің еш маңызы жоқ.

Eguur.mn М. Тэнгис