Бүгінгі күн Сыртқы Моңғол аңыз бен қараңғы сенім айтып үңгірде отты айнала отырып алыпты

Бүгінгі күн Сыртқы Моңғол аңыз бен қараңғы сенім айтып үңгірде отты айнала отырып алыпты

Сыртқы Моңғол бүгін дәл 100ге жетпейтін жыл бұрын қандай жағдайда еді дәл сол жағдайға қайта келді. Ретсіз жағдай сонымен қатар батыстың ұры қарақшылары келіп қаңғыған ел болдық.

Социализмнің 70 жылында өте қымбат бағамен тауып алған азаматтық, адамгершілікті өмірімізді 20 шақты ғана жылдың ішінде құлаттық. Бір бірін сыйлау, жақсы көру, тәртіпті, ретті, ұятты, өкінетін етіп шыдаған қоғамдық өмірді демократия атпен батыс елдерінің кеңесшісі, менежер атты керемет атты адамдар кіріп келіп былықтырған. Олардың қойған өртін Сыртқы Моңғол өзі өрбіткен. Екі көрші елдеріміз таң қалғаннан жағаларын ұстаған.

Батыстың атақты елдері Сыртқы Моңғолды алғаш Азия, Африка, Латин, Американың кедей колонияланған елдерімен бірдей деп төменгі деңгейде қатынасып кеңес атты шу шығарып оларға ерген жастар және де олармен ымыраласқан ескі социализмнің кадрлары Сыртқы Моңғолды осы әлемнің ең кедей елдерінің қатарына кіргізген. 90шы жылы революция атпен батыстың ақша жуушыларын күтіп алып оларға даяшылық жасау әрекеті жүрілген. Жастар бірігіп дүркіреп әке шешесіне қарсы айқайлап құрылымдарды келемеждеп кешікпей Америкаға еріп әлемнің болмаса да Азияның барысы болады, және Сингапур боламыз деп тіпті адам емес болған ғой. Мәдениет жойылып ламалар көбейді.

Арғы Моңғолды демократиялы етеміз деп жасаған туындыларын өте қатты жамандап жастар қайдан келген бұрын кім болғанын ұмытып асыраған өгіз арба бұзады демекші тамақ жеген ыдыстарына түкірген. Тек қана осы Ұланбатырда өсіп ержеткен жастар қырдан жаңа ғана кіріп келген жастар бірігіп осындай әрекеттер жасады ғой. Жас адам бір теріс іс жасаса қайтаруға ештеңе көмектеспейді екен. Тек уақыт көрсетеді ғой деп күткеннен басқа амал жоқ. Жалпы саясатта шығарған табыстарымен жасаған жамандықтарын жаппақшы болып кірсе табысқа жетпейді.

90шы жылы Арғы Моңғол кенеттен социализмге қалай шаршап шалдығып жеткені жайлы жыларман болып жеткізіп бауырсақ атты ән де шығарған. Очирбат деген атақты президент ең алғаш батыстың қарақшысын аеропортта құшақтап алып жамандықты бастаған. Олардың соңынан саясаттың ми айналдырғыштары Милтон Фридман, Сорос деген сияқты күнаһар адамдардың аяқ қолдары саясатты жойғаннан кейін бизнестің ақша жуғыштары Фридландның аяқ қолдары келіп бұл әлемнің елдерінің жақсылықтарын жойып құлататын неолиберализмнің күнәсі Арғы моңғолды бетке алған. Осы кезде Орыс, Қытай екеуі таң қалып қарап отырған. Олардың көмегін ешкім де айтқан жоқ. Социализм кезінің коммунист деген кәрілеріне дейін батыстың жастарына еріп шаштарын бояп алып жүгіріп жүрген.

Батыстың елдері Арғы Моңғолды тек қана социализм ғана тұрғызып келіп жап жақсы тіршілік әкелді ғой дегенді ауыздарына да алмай өздері социализмнен гөрі Арғы Моңғолды дамытатын шешім жоқ бола тұра жаңадан гүлденіп келе жатқан елді қайтадан феодализм елі еткен. Ең тұрпайы, ең қарақшы, ең жабайы, ең аң өмір 90шы жылы жүрілді. Арғы Моңғолдың құрылымын жою іс әрекеті алтын дилер деген Ұланбатыр қаласында өскен бөспе жастардан басталған. Осы бөспе жастарды қырдан келген туыстарының үйінде өмір сүретін жастар көпіртіп олармен дауыс біріктіріп 70 жылдың құрылым туындысын тек қана 10ға да жетпейтін жыл ішінде жекеменшіктендіру деген атпен жойған.

Орыс, Польша сияқты көптеген елдерге барып оқуға тиісті жастар батыстың жарнамаларына беріліп еш мағынасыз саудагерлер болып оқып білімді болу мақсатын тастаған. Бірден оқып алып шыдамаса ақша төлеп аламыз деп диплом доктор атағының саудасы да жүрілген. Ілім білімді мазақтап ақшасыз адам ақымақ адам болып қалған. Ақшасыз болса ешкім емес деген осындай арсыз жабайы өмір осы әлемде біздің елден басқа ешқайда да жүрілмеді.

90шы жылы ақымақтық ең жоғарғы деңгейге жетіп біреудің отбасын бұзып әйел баласын тартып алып адамгершіліктерін жоғалтып төменгі деңгейге жеткен. Әп сәтте байлар пайда болып байлар көбейсе енді әлгі капитализмді құрамыз деп кәрі жастар көпіріп мәңгі жасайтындай ақшамен ұрып ақшамен сатқан ақшамен жақсы көрген ақшамен құдайға табынған тазаны былай қойып күнәлі өмірді Арғы Моңғол ушықтырып өрбіткен. Ол түгіл дұп дұрыс атын да өзгертіп ешқандай мағынасыз рудың адамдары болып алған. Бір қарағанда ақ отбасының адамдары барлығы бөлек бөлек рудың адамдары болып бірін бірі сыртқа теуіп жек көре бастаған.

Осылайша адамзаттың тарихында өзі өздерін құлатқан алғашқы халық болғанбыз. Халық дейміз ғой егер халық бостандықта болса оны халық дейтіні болмаса бостандықсыз болса халық деп айтпайды керісінше құл немесе өзгенің аяқ қолы деп атайды. Расымен 4 жыл сайын сайлау деген атпен партиясын таңдайды деген ми айналдыру арқылы қалай отбасы әке шеше аға бауырлары саясаттану деген атпен адамдардың құлы болады.

90шы жылы Американдықтар байғұстар ай деп жылармансыған қоңырау әнін айтқан жастардың сөзіне сеніп көмектің заты тұрғысында ұшақ толы ұн жіберіп шаған мерекесінде ақ ұнмен мантыларын жасаған. Бірақ кешікпей Американдықтар Арғы Моңғолда ұн өндірісі бар, егіншілері бар, трактор комбайндары бар дегенді біліп қатты таң қалған. Осылайша батыс елдері өздері де білмей анархист жастардың алдауына сеніп былыққан елдерді құтқармаса болмайды деп демократия деген сиқырлы сөзбен жастардың миын айналдырып Арғы Моңғол деген шаруашылық, қыр шаруашылық елін құлататын ұлы құлату басталған. Ұлы құлатудан кейін қалықтату жүрілген. Теледидардан партияның басшылары шақшаларымен мақтанып шапанының торғынын жалт жұлт еткізген шапанды өмір басталған. Қайда болса да жас адам қалықтап кәрі адам ұялған осындай 20 жыл өтті.

Арғы Моңғолды ақша деген ғана жалғыз бағалы нәрсе әйел баладан тартып саяси ұйымдардың кәрі мүшелеріне дейін барлығын иемденіп адамды адам демей аңнан да төмен өмір жүрілген. Демократияның 20 жылында қаншама адам үкіметтің теріс саясаты мен демократияның басымшылығынан болып өзіне қол жұмсап, араққа түсіп, өзгенің пышағында, подъездсінің алдында өлгендерін тіркеп алатын болса демократияның құрбаны деген жаңа ұғым шығып келер еді.

Адамдар жақсы нәрсе жазыңызшы, көңілді жүрейікші дейді. Ендеше қалай? Жаман жұтығымызды кілеміміздің астына сыпырып қоямыз ба? Жаман жасырғанша жақсы ашыққа шығар. Терістік жасаған адамдар өкінуге тиіс. Достоевскийдің жазған терістік және өкініш деген кітабы бар.

20 жылдың ішінде әке әке емес шеше шеше емес болып қалды. Ата да ата емес болып қалды. Айланып келгенде бала бала емес болып қалған осындай адамгершіліктің ең бергі ұғымсыз ел болып қалдық. Қоғамда ереже реттілік деген жойылды ғой. Осындай қоғам емес жинақ болған жерде кім ендеше еңбек жұмысына мән беріп жақсылықты жасаймын деп талпынады дейсің. Барлығы стрессті, депрессиялы болып қалды. Өтірік Арғы Моңғолдың аспанына ауа сіңген. Оны жасырып ары бері қыдырып қажетті қажетсіз клуб ашып демалыс күндерінде күндерін өткізіп ай жылымен отанынан қашып кетіп қалады. Шетелге барып қана бір адамшылық өмірмен жолығады.

Неліктен Арғы Моңғол осындай рухсыз сезімнің тыныштығынсыз тек қана ақша қуып ламаға дейін ақша айтатын күнаһарлар болып қалған дегенде еркін нарықтық экономика атпен бұрып алдаған әрекет деп түсінуге болады. Өздерін экономист деп атайтын ағылшын тілінде жалғыз кітап оқып түсінбейтін Моңғолдың Ұлттық Университетінің профессорлары де банкны экономика деп теріс ұғады. Олар үлкен экономист Хайек деп айтуға құмар деген. Ештеңе түсінбейтін адамдар көпіреді. Бірақ экономика дегеніміз Арғы Моңғолда жүріліп жатқан бір бірімен бәсекелесу атпен жауласу емес экономика дегеніміз бір біріне көмектесіп демеп даму болғаны болмаса жауласып бәсекелессе дамымайды. Өз басын ойлап тек қана пайда үшін жүретін болса қоғамның немесе көпшіліктің пайдасы шықпайтындықтан оны ешқашан экономика деп атамайды. Экономика өзі қоғамның жақсылығы үшін пайда болған. Ол жайлы Адам Смит жазған.

Қытай орыс екі көршіміздің орнатып берген құрылыс, шаруашылық, жоғарғы төменгі оқу орындары ғылым білім, адамгершілік, балабақша деп азаматты дайындайтын ұйымнан бастап балалар мен жастарды тәрбиелейтін барлық құрылымын бұзып құлатқан. Баланың балабақшасына дейін меншіктендіріп тастаған меншіктенгіштер толып жүр ғой.

Бүгіндері дәл 100 жыл бұрынғы сияқты қараңғы сенімге бастырылып шетелдің шіркеулеріне құлдыққа ұсталып ой сананың үлкен мәселесіне ұшыраған. Бизнес атты банк қаражаттың нағыз кедей елдерін құлдыққа ұстап үйренген мың мыңдаған адамдар келіп Арғы Моңғолды кескілеп тастаған. Бонд деген қасқыр да шығып келген. Арғы Моңғол өзі қараңғы сенімденіп кітапханасын құлатып шіркеу салатын ел болдық. Ең соңғы үлкен лама бизнес Пүрэвбат деген адам Ұланбатыр қаласынан көп алыс емес шіркеу салып ақша қуатын лама мінезіне ерді.

Осылайша ғылым білімнен артта қалып лама жырғаған Арғы Моңғол ішіп жеп карта ойнап машинамен шапқылайтын болды. Осылайша өмір өзі еш мақсатсыз мағынасыз болды. Мағынасыз өмірлерін Шыңғыс арақтарымен жуып жүр. Социализм кезінде қаншалықты тыныш өмірлі болғанын Арғы Моңғол 20 жылдан кейін түсініп бағалы заттарын құлатқанын көріп ұялғандарынан тарихына өзгеше айтқанда ата баба салт дәстүр жалғасқан дәстүр деген бүгін еш маңызы жоқ ертегі аңыздарына қарай қашқан. Ұялғандарынан Орыс, Қытай екеуін терістікке шығарып ешқашан келмейтін Американың алдына Мексика маңына барып ауыл болып түсе қалатын армандары бар сияқты.

Бүгіндері Арғы Моңғол ертегі аңыз қараңғы сенім айтқан үңгірде от айланып отырған іспетті. Үңгір ішінде аңыз ертегісін тарих атты етіп кітап жазып онысын оқулық деп те атайды. Арғы Моңғол тарих айтқанда тек қана Шыңғыстан кейнгі орта ғасырдағы тарихты айтатыны болмаса жап жаңа тарихты бір сөзбен айтқанда жаңа заманның тарихын айтуды қатты жек көреді. Себебі құпия ашылып шетелдіктерді емес өздерін алдап бағалы заттарын жойып бағалы затсыз болғанын қабылдағаннан ұялатын болғандықтан Шыңғыс деген жалғыз тарихты.

Тарих ғылымы, қоғам ғылымы, медицина ғылымы деген ұғымдарды біртүрлі теріс қолданып келген екен. Осыдан Моңғол адамның ақыл ой мәселесі жойылған. Адам есінен адасып құлағаннан тартып есін жинау деген сияқты адамның миы ішіндегі оқиғаны бүгінге дейін түсіндіріп шыдамай Моңғол адамның ақылы жоғалған. Осы жоғалған ақылын арықарай сана деген ұғыммен де араластырып екі маңызды ұғымның айырмасын жойған. Ақыл деген адамның миы ішінде болғандықтан дамуға тиісті әрекет болғандықтан психология ұғымы. Ақылды дамытып шыдамаса сол қалпымен артта қалып қоятындықтан білім мен тәрбие деген ұғымдар қажет.

Адамның ақылының жанында сана философия ұғымы. Сондықтан Арғы Моңғол тарихты психология ұғымынан философия ұғымына қарай жақындататын уақыт жетті. Жалпы осы жерде ғана Арғы Моңғолдың  адасуы терең шаншылған. Философия ұғымы сана арықарай этика немесе тәртіпке байланысты. Адамның әрекеті санамен жүрілетіндіктен адам өзі саналы болуы маңызды. Сондықтан тарих ғылымын айта бермей тарихтың санасын айту қажет. Осылай жасап шыдаса тарихты санамен жазып шыдайды. Ендеше Арғы Моңғол арғы көрші Орыс алдыңғы көрші Қытай екеуімен қалай саналы тарих қалдыра алады?

Орыс, Қытай екі көрші Арғы Моңғолдың барлық кітаптары мен оқулықтарын зерттеп негізгі қорытынды жасамаса Арғы Моңғол өздерінің жасаған барлық құрбандық, былықпа, қателерін екі көршісіне итермелеп өздері ештеңе жасамаған деп тарихи кітаптарына қара таңба басылады ғой. Өздерін дамытып алға қарай жүргізіп, жоғарылатып шыдамай қымс етсе Шыңғыс ханды айтып қалай Қытай, Орыс екеуін жаулап алып жойып өлтіріп қырып жүргенімен мақтанып ештеңені білмей тұра осы әлемді тек қана алдап арбап қулық сұмдықпен өмір сүреміз деген ұғымды Арғы Моңғол соңғы 20 жылды өткізді. Оны өнерпаздар атты қараңғы сенімдегілер өте желдетіп ақырында тіпті шаман бақсы балгер болып физика мен математиканың ұғымдарына дейін бұрмалап әлемге күлкіге қалды.

Соңғы 20 жылда Орыс, Қытай екі көршіні неолиберализм атты ең жабайы капитализмның аңы банк қаражаттың ақша жуушылары құлатпақшы болса да шыдамады. Бірақ Орыс, Қытай екеуі әлемнің деңгейінде өз орнын тауып шыдады. Екі көршілер жабайы капитализмге қарсы күресіп халқын құтқармақшы болып шапшап шалдығып жүргенде Арғы Моңғол болмайтын шетелдің ақша жуушыларына өздерін сыйға тартып тастады ғой. Батыстың ақша жуушылары келіп Арғы Моңғолмен ойнап бөспе жастармен ойнап жүргенде сол кезде үкімет неге Орыс, Қытай екеуінен кеңес алып батыстықтарға қарсы шара қолданбады? Ашық қоғам деп Соростың сөзіне алданып осы әлемнің ең үлкен қарақшыларына мемлекетін лақтырып беріскен. Онысын капитализмді болды немесе нарықтық экономикалы болды деп бір жігіт қатты бөсіп еді. Хонгконг қаласына барып тағы да сол ұрлығын айтып бөсті деген.

Арғы Моңғол қайтадан Орыс, Қытай екеуіне асырататынын білмей Американың кітап магазинінің ең қажетсіз кітаптарын аударғанын көп көріп жүр ғой. Бөспе, желөкпе, мақтаншақ жастары бар ел осындай болады.

Арғы Моңғол жоқ дегенде екі көршісінен үйренбей қайдағы алыстағы ешқандай пайдасыз адамдарына еріп еліктеп ақырында Қытайдың экономикасының ашық саясатын теріс жағымен жарнамалап өндірістерін жойған. Онымен ғана қоймай Орыстың перестройка немесе өзгеріс орнатуын да әдейі бұрмалап үкіметтік құрылымды бұзған. Осы екі бұрмалауға тек қана жастар емес социализм кезінің саясаттың ескі кадрлары араласып өте үлкен күнә жасады ғой. 70 жастағыға басу керек демекші жас пен кәрі біріккенде қайтетінін ап анық көрсеткен.

Арғы Моңғол 90шы жылдары өзара осылай төбелесіп жатқанда шетелдің ақша жжушы, ми айналдырғыштары келіп той томалақ болған. Батыстың бақылаушылары атты жалмаушылар келіп Арғы Моңғолды ауысып бара жатқан ел деп атаған. Қайдан қайда ауысуды айтып отырғандағысы? Жеке меншіктендіріп ашық дамыстың экономикасын орнатып Қытай елі сияқты бола алмай Арғы Моңғол барлық өндірісін жойып машина техниканы Қытай еліне қарай тасып кетті ғой. Қандай ауысу? Орнатқан байлықтарын шетелге ауыстыруды айтып отыр ма?

Арғы Моңғол социализм кезінде жаңадан шетелдерге студент жастарын мың мыңдап оқытып нағыз ел сияқты ел болмақшы болып жатып кенеттен ешқандай мағынасыз Польшаның су кемесінің портының жұмысшыларының көтерілісін нағыз демократия деп түсіндіріп ешкімге қажеті жоқ халық революциясы атты анархизм Арғы Моңғолды қайтадан феодализмнің Арғы Моңғолы ету соңғы 20 жылдың адасуы жүрілді.

Перестройка болғанда әлемнің екі бірдей соғысын жеңіп шыққан Орыс еліне қажетті болатын. Сонымен қатар Кеңес үкіметін жоймақшы болған батыстың зорлық зомбылығы өте күшті болғандықтан Кеңес үкіметі құлап қалған. Бірақ Орыс елі өздерін алып қалып ал Орыс елінің асырап отырған елдері далада қалып бүгін әлемнің ең кедей ең көп қайшылықтағы ең көп соғыс көтеріліс болатын елдері болып қалған екен. Арғы Моңғол да сол елдердің тағдыры келіп ғылым білімнен алысқа тасталып ішіп жеп той томалақ жасап атақ даңқ тарататын байғұс ойыншық ел болған екен.

Арғы Моңғол онсыз да социалист демократиялық ел болатын. Егер капиталист демократиялық ел болмақшы болып 90шы жылы Сүхбатырдың немесе Шыңғыстың алаңында шығып келген болса енді ол капитализмге апаруға тиісті шаруашылықтар қайда?

Шаруашылық жоқ болса капиталистер тумайды. Капиталистер тумаса қалай капитализмге кіре алсын. Тек қана орталық банкны айланған өсімі мен қарыздан тартып қарыз және бонд айтқаннан аспай осындай ел қалай экономикалы болып шыдасын? Экономика деген еңбекке тұратын қосымша құн өндіріп сол қосымша құнның салығының мөлшерімен мемлекет өмір сүреді. Бірақ Арғы Моңғол шекарадан контейнер кіргізіп келіп контейнердің саудасымен өмір сүретін дәл 100 жыл бұрынғы Қытаймен сауда жасайтын сауданың елі болған. 100 жыл бұрын түйемен тасыған болса бүгіндері контейнермен таситын болғанында ғана айырмашылық бар. Сондықтан жалғыз сауданың салығы болуға тиіс бола тұра тағы да шетелдің өндіріс шаруашылықты елдерге еліктеп қосымша салық деп жалған қаражат жинайды.

Дұрыс алып жүре алатын үкімет соңғы 20 жылда пайда болып шыдамай бай қаражатты отбасылар ғана пайда болды. Капитализм деген бай манап адамдардың жұмысы емес тіпті күні түні жұмыстайтын еңбекшіл және де отаншыл адамдардың іс әрекеті. Батыстың мемлекетін алып жүретін экономистен тартып саясаткер адамдар отаншыл адамдар болады. Арғы Моңғолда отан деген ұғым жоқ. Сондықтан да Сүхбатыр алаңында Шыңғыс, Сүхбатыр, Майдар деген үш түрлі қайшылықтағы адамдардың үш саясаты қайшыласады. Көпшілігі атпен қара масстың таңдаған Ұлы Құрылтай арықарай элит адамдар шығып келіп элит Ұлы Құрылтайлы болмаған уақытта өтірік жалғаса бермек.

100 жылға жетпейтін жылдан кейін Арғы Моңғол қайтадан дәл алғаш Орыс пен Қытай қандай жағдайда күтіп алған кәзір дәл сондай жағдайда ғой дегенді Орыстың Путині, Қытайдың Ши Жинпинг екеуі жақсы біліп отыр. 100 жылға жетпейтін жыл ішінде Арғы Моңғол осы әлемнің ғылым білімін өзіне сіңіріп шыдамады дегенде болмаса осы әлемнің адамгершілігін де үйреніп шыдамады. Ол үшін кітап оқудың қажеті жоқ тек қана адамдық сипат қажет болған.